Wie is toch dat oude vrouwtje dat in haar wereld onder de waterput de kussens schud en het laat sneeuwen op de wereld boven haar? De gebroeders Grimm verzamelden volksverhalen waaronder die over Vrouw Holle. Deze verhalen zijn veel ouder van oorsprong, en dragen daardoor overblijfselen in zich van oudere kennis en mythologie. Is Vrouw Holle wellicht meer dan dat gezellige grootmoedertje met blozende appelwangen? In de volksverhalen gaat het niet enkel over Vrouw Holle, maar ook over Hell, Holla en Holda. Dat zijn de oudere versies van deze sprookjesfiguur. Laten we deze gezichten van Vrouw Holle eens een voor een afpellen.
Hell was de Noorse Godin van de onderwereld. Het land van de doden was haar koninkrijk. Iedereen die niet op het slagveld was gestorven kwam in haar rijk terecht en zij had de taak ze onderdak geven en voeding. Ze waakte daarnaast over de zielen van ongeboren kinderen. Voor men geboren wordt, verblijft men in het rijk van Hell en na het sterven keert men daar naar terug. De overeenkomst met vrouw Holle is het onderaardse rijk het zorgen voor eten (broden bakken en appels schudden) en het vermogen om mensen vanuit haar onderaardse rijk terug te laten keren naar de aarde. Dat de hel een afschikwekkende plek was is later verzonnen door de katholieke kerk. Het bestaan van de hel staat geeneens in de bijbel.
Holda is de Germaanse godin van vruchtbaarheid, de doden en van het nieuwe leven. Haar naam betekent 'goed', van het Duitse 'hold'. Vooral in Duitse gebieden staat ze onder deze naam bekend. Andere namen in Duitsland zijn Vrouw Holle ('Goede vrouw'), Holla en Hel. Holda is de vrouw van Wodan. De wilde jacht met Vrouw Holda aan het hoofd vindt meestal plaats rond de periode van Joele-Nieuwjaar, dan rijdt ze door de lucht met een troep Holden (wilde geesten). Daar waar haar groep de velden raakt dragen deze het jaar daarna de grootste oogst. De twaalf donkere dagen (of de dertien nachten tussen kerstdag en driekoningen ) zijn aan Holda gewijd, dan mag er niet gespind of getrouwd worden. Holda straft de luiaards en beloont de mensen snelst en mooist kunnen spinnen met rijkdom en geluk. Volgens legenden bewoonde Holda een berg die door een haan werd bewaakt. Deze haan kondigde de komst van de nieuwe dag aan. De haan en het onderaardse verblijf zijn wederom duidelijke overeenkomsten met Vrouw Holle. Ook het straffen en schenken komt overeen.
Het is dus duidelijk niet de een, of de ander, maar een soort collage van maskers waarachter de ware aard van vrouw Holle schuil gaat. Een verzameling mytische godinnen verzeild geraakt in een sprookje over het belonen van vlijtig werken en het straffen van mensen die lui, gierig, egoïstisch of onvriendelijk zijn.
