versneden verhalen

Iedereen heeft wel eens een opstel moeten schrijven waarbij je een (al dan niet) gelezen boek van de literatuurlijst moest ontleden met de hoop op een goed cijfer.

Georgia Russell heeft dat gegeven wel erg letterlijk genomen. Ze verknipt en versnijdt boeken tot kunstwerken met alle waardering van dien. Heiligschennis! zullen sommige bibliofielen zeggen, maar dat ben ik nu eens niet met ze eens. Het is één van de mooiste manieren om een boek te vernielen die ik ooit heb gezien. De boeken komen door haar speciale werkwijze tot leven. Het worden bijna levende organismen die een kijkje onder hun linnen oppervlakte geven. De transformatie van boek tot kunstwerk kost enorm veel tijd en geduld. Met een scapel bewerkt ze ieder boek alsof het een patiënt is. Daarbij lijkt het de ene keer alsof een licht briesje het boek uit z'n verband heeft geblazen en de andere keer alsof het boek z'n band ontgroeit met uitzinnige schoonheid van uiteindelijk toch doodgewoon papier. Het is maar goed dat het gevangen zit onder een glazen stolp.

edelstenen abc

Dit is niet zomaar een verzameling stenen. Nee, hier staat  Frumingelo geschreven.  Het  systeem van boodschappen in edelstenen uitgedrukt is bedacht in het victoriaanse Frankrijk. Niet in alle talen is het edelstenen abc samen te stellen. Zo ontbreken in het Nederlands meerdere letters. Het Engels is wel heel compleet.

Het mineralen alfabet heeft wel iets geheims en romantisch en is heel wat verfijnder dan de gouden blingblinghangers van tegenwoordig. Daarom werden verlovingsringen met Regards (Ruby, Emerald, Garnet, Amethyst, Ruby, Diamond, Sapphire) of Love (Lapis lazuli, Opal, Vermarine, Emerald) destijds veelvuldig gemaakt. Het idee is gewoonweg briljant.

Gevederde vrienden

Daar gaat ie dan. Hop de lucht in. Geen moment denkt een vogel na over hoe hij in de lucht moet blijven. Hij doet het gewoon. Nadenken over zulke onderwerpen is meer iets voor mensen. We hebben altijd al willen vliegen en nu we het kunnen blijkt uit onderzoek van hoogleraar evolutionaire mechanica John Videler uit Groningen dat de vliegtechniek van vogels veel complexer in elkaar steekt dan we ooit vermoed hebben. Tijd voor een uitleg van de nieuw verworven kennis in vogelvlucht.

Vogels kunnen bijzonder goed wenden en keren in de lucht. Ook de start of landing van een vogel is niet afhankelijk van een lange landingsbaan. Ze vliegen gewoon aan en gaan daarna net zo rustig weer op een tak zitten alsof het niks is (tenzij het een Houtduif betreft). Videler ontdekte samen met collega’s dat aan de randen van de vleugels kleine draaingen in de lucht ontstaan. Deze draaikolkjes zorgen voor extra opwaartse stuwing waardoor de vogel makkelijker in de lucht kan blijven. Zonder al deze luchtdraaingen zouden de meeste vogels uit de lucht moeten vallen na de eerste scherpe bocht. Tenminste als je de oude theorie van de aërodynamica er op na slaat.

Het uiteinde van een vogelvleugel heeft een scherpe kant waarmee ze de lucht alsware aansnijden en wervelingen creëren. De vogel word daardoor opgetild. Op het moment dat de vogel z’n vleugels echt spreidt ontstaan er weer andere wervelingen die rem- en bochtenwerk mogelijk maken evenals een beheerste landing. Ieder deel van de vogelvleugel heeft hierbij z’n eigen specifieke doel. Dynamische bewegingen zijn in vliegtuigvleugels nog niet mogelijk, maar er bestaan vliegtuigen met verstelbare vleugels. We beginnen er dus al wat meer van te snappen al tasten we voor een groot deel nog in het luchtledige.

Vrouw Holle

Wie is toch dat oude vrouwtje dat in haar wereld onder de waterput de kussens schud en het laat sneeuwen op de wereld boven haar? De gebroeders Grimm verzamelden volksverhalen waaronder die over Vrouw Holle. Deze verhalen zijn veel ouder van oorsprong, en dragen daardoor overblijfselen in zich van oudere kennis en mythologie. Is Vrouw Holle wellicht meer dan dat gezellige grootmoedertje met blozende appelwangen? In de volksverhalen gaat het niet enkel over Vrouw Holle, maar ook over Hell, Holla en Holda. Dat zijn de oudere versies van deze sprookjesfiguur. Laten we deze gezichten van Vrouw Holle eens een voor een afpellen.

Hell was de Noorse Godin van de onderwereld. Het land van de doden was haar koninkrijk. Iedereen die niet op het slagveld was gestorven kwam in haar rijk terecht en zij had de taak ze onderdak geven en voeding. Ze waakte daarnaast over de zielen van ongeboren kinderen. Voor men geboren wordt, verblijft men in het rijk van Hell en na het sterven keert men daar naar terug. De overeenkomst met vrouw Holle is het onderaardse rijk het zorgen voor eten (broden bakken en appels schudden) en het vermogen om mensen vanuit haar onderaardse rijk terug te laten keren naar de aarde. Dat de hel een afschikwekkende plek was is later verzonnen door de katholieke kerk. Het bestaan van de hel staat geeneens in de bijbel.

Holda is de Germaanse godin van vruchtbaarheid, de doden en van het nieuwe leven. Haar naam betekent 'goed', van het Duitse 'hold'. Vooral in Duitse gebieden staat ze onder deze naam bekend. Andere namen in Duitsland zijn Vrouw Holle ('Goede vrouw'), Holla en Hel. Holda is de vrouw van Wodan. De wilde jacht met Vrouw Holda aan het hoofd vindt meestal plaats rond de periode van Joele-Nieuwjaar, dan rijdt ze door de lucht met een troep Holden (wilde geesten). Daar waar haar groep de velden raakt dragen deze het jaar daarna de grootste oogst. De twaalf donkere dagen (of de dertien nachten tussen kerstdag en driekoningen ) zijn aan Holda gewijd, dan mag er niet gespind of getrouwd worden. Holda straft de luiaards en beloont de mensen snelst en mooist kunnen spinnen met rijkdom en geluk. Volgens legenden bewoonde Holda een berg die door een haan werd bewaakt. Deze haan kondigde de komst van de nieuwe dag aan. De haan en het onderaardse verblijf zijn wederom duidelijke overeenkomsten met Vrouw Holle. Ook het straffen en schenken komt overeen.

Het is dus duidelijk niet de een, of de ander, maar een soort collage van maskers waarachter de ware aard van vrouw Holle schuil gaat. Een verzameling mytische godinnen verzeild geraakt in een sprookje over het belonen van vlijtig werken en het straffen van mensen die lui, gierig, egoïstisch of onvriendelijk zijn.