Narwhal

De Monodon monoceros oftewel Narwal is zomaar een zonderling zeeschepsel. De Kelleluak kakortok zoals ie in Groenland wordt genoemd, behoort tot de orde van de walvissen en komt voor in de koude wateren met pakijs (subpolaire gebied) rond de noordpool. Canada, Groenland, IJsland, Noorwegen en Rusland zijn plaatsen waar vaker groepen worden gesignaleerd. De naam ‘Narwal’ stamt uit het Oud-Noors en betekent ‘lijk-walvis’, waarschijnlijk omdat een wat oudere (bijna witte) Narwal, lijkt op een drijvend verdronken menselijk lichaam.

Wat ik mooi vind aan de Narwal is zijn bolle kop, met stompe snuit, maar ook vooral zijn mooie stippels die de donkergekleurde rug en witte buik bedekken. Waar je uiteraard niet omheen kan is de lange slagtand. Het zal niemand verbazen dat de Narwal ooit model heeft gestaan voor voor de eenhoorn zoals wij die uit de mythologie kennen. De slagtand, die in een spiraal loopt, is een typische eigenschap van de mannetjes. Vrouwtjes ontwikkelen zelden een soortgelijke slagtand, terwijl sommige mannetjes er wel twee hebben. De Narwal heeft slechts twee tanden, beide in de bovenkaak, waarvan de slagtand meestal de linkertand is. De slagtanden worden waarschijnlijk door mannetjes gebruikt om rivalen te bevechten. Uit onderzoek is gebleken dat een narwaltand wel 10 miljoen zenuwen telt. Hiermee kunnen verschillen in watertemperatuur, druk en zoutgehalte waargenomen worden. Schijnbaar komt het de Naral erg nauw, anders zou het zeezoogdier niet zo’n verfijnd meetinstrument ontwikkelen. Het lijkt er erg op dat deze verfijnde leefgewoonten de Narwal de “nek” gaan kosten (figuurlijk dan). Door de opwarming van de aarde zal naar alle waarschijnlijkheid niet de ijsbeer maar de Narwal als eerste uitsterven.

Het aantal narwals wordt geschat op maximaal 45.000 dieren. Dat lijkt veel, maar het is niet meer dan het aantal inwoners van Leamington Spa in Engeland of het aantal vierdaagse-herinneringsspeldjes dat voor de vroegtijdig afgelaste vierdaagse van Nijmegen van 2006 werd gemaakt. De narwals worden bedreigd door de jacht. Andere bedreigingen zijn verstoring door mensen en chemische verontreiniging van de natuurlijke leefomgeving van de narwals. Naast mensen wordt er ook op narwals gejaagd door Groenlandse haaien, zwaardwalvissen (orka’s), ijsberen en walrussen. Bovendien worden zij geplaagd door verscheidene soorten parasieten. Kortom; het wordt voor de Narwal echt weer tijd om eens aan land te komen.

Wat niemand weet is een kinderboek van Tonke Dragt. Het gaat over de vrije Eenhoorn die niet verdrinkt door de grote vloed, maar zinkt en verandert in een Zee-eenhoorn.

Brabantse dag

De Brabantse dag is een jaarlijks terugkerend evenement in Heeze waar met veel creativiteit, technisch vernuft en passie de historie van Brabant tot leven wordt gebracht. Als deelnemer aan deze optocht kon ik het toch niet laten om aandacht te besteden aan dit in Europa unieke evenement. Al weer de 51e keer trekt de optocht van meer dan 15 wagens met elk een eigen onderwerp dit jaar door de straten. Overkoepeld thema van dit jaar is "Vol van water". Een thema waar wij wel raad mee weten. Voor de echte wagenbouwers en spelers is de tijd voorafgaand aan de laatste zondag van augustus er een van bedenken, vormgeven en bouwen. Niet alleen moet de getekende wagen van papier omgezet worden naar een functionerende wagen op straat. Ook achter kleding, grime en spel dat op straat gebracht wordt zitten vaak dagen en avonden van brainstormen, uitproberen, schrappen en knopen doorhakken. Kei hard werken dus, maar ook heel veel plezier met elkaar beleven.

Het uiteindelijke resultaat bestaat maar één dag en wordt (op enkele uitzonderingen na) daarna afgebroken. Hiernaast het ontwerp van de wagenbouwersgroep waar ik bij bouw. Dit verdronken land trekt op 31 augustus door de straten samen met al die andere groepen die qua stijl en aanpak allemaal een eigen invuling geven aan het door hen gekozen onderwerp. Er valt natuurlijk wat te winnen, maar wie wint is niet echt belangrijk. Wel moet wel gezegd worden dat sucesvolle vindingen in wagens en spel door andere groepen langzaamaan worden overgenomen. Het blijft dus zaak om te vernieuwen, want het publiek komt natuurlijk voor iets wat ze nog nooit heeft gezien. Het is aan ons om die uitdaging aan te gaan en ik moet zeggen dat het ons aardig lukt. Ik ben benieuwd wat jullie er van vinden, dus bij deze: jullie zijn uitgenodigd om het te komen beleven!

Bekijk de site van de Brabantse dag

Bekijk de site van mijn wagenbouwers groep: Broers van Gerwen

Coleoptera difetto radiazioni

Dat het blootstaan aan een flinke dosis radioactieve straling ongezond is is alom bekend. Maar wat gebeurt er als er maar kleine hoeveelheden ergens voorkomen? Wat voor invloed heeft dat? Die vraag werkt Cornelia Hesse-Honegger al jaren uit in haar schilderingen van kleine kleurige insecten. Ze verzamelde deze insecten rond kerncentrales, kernafval-verwerkingsinstalaties en op oude atoombom-proeflocaties. Hierbij zocht ze contact met wetenschappers die haar zouden kunnen helpen bij de determinatie van de verschillende soorten. Vreemd genoeg was het animo om haar te helpen klein. Blijkbaar zijn er onderzoeken waar wetenschappers hun vingers niet aan willen branden.

De zeer mooie schilderingen laten insecten zien die op het eerste oog niets mankeren. Maar toch, vervormde vleugels en gekrompen poten zijn geen alledaagse afwijkingen bij insecten. Er is dus duidelijk meer aan de hand. Tezamen vormen deze freaks on six legs een waar rariteitenkabinet van vervormde wezens. Dat geeft te denken over deze bron van "schone" energie die nu weer op veel verlanglijstjes van landen staat. Het geeft wellicht wel antwoord op de terughoudendheid van de wetenschap. De belangen zijn te groot. De door straling vervormde kever is wat dat betreft door ons soms letterlijk een poot uitgedraaid.

Bekijk hier de andere insecten en lees het verhaal achter de werkwijze van de kunstenaar.

Barnstenen tranen

Dat barnsteen versteende dennenhars is weet nu zowat iedereen. Maar zoals wel vaker met mooie materialen zijn er ook mooie verhalen te vertellen. Het feit dat er veel insecten in barnsteen worden aangetroffen ontging ook de Romeinen niet. Zij verklaarden dit door aan te nemen dat barnsteen vloeibaar was toen het de insecten bedekte. Helemaal goed dus (slimme jongens die Romeinen). De Grieken hielden er echter een veel meer poëtische verklaring op na.

De Griekse mythologie verhaalt over de halfgod Phaeton die er na wat omwegen achter komt dat de zonnegod Helios zijn vader is. Helios is de bestuurder van de wagen die de zon langs de hemel trekt en Phaeton wil uiteraard ook wel eens achter de teugels van deze machige kar staan. Hij overtuigd zijn vader, zodat hij een rit in de zonnewagen kan maken, en hoewel Helios weet dat niemand dan hij de wagen kan besturen laat hij zich toch overhalen. De paarden merken echter dat de teugels in handen zijn van een zwakkere hand dan hun meester. Ze raken op hol en zetten in het wilde weg koers richting de aarde. Hierdoor scheert de zonnewagen rakelings langs de aarde en ontstaan grote dorre plekken (de woestijn) met "verbrande" mensen. Voordat de hele aarde in brand staat, besluit oppergod Zeus om in te grijpen. Zeus gooit een bliksemschicht naar Phaeton, waardoor deze uit de zonnewagen dood ter aarde valt.

Hij valt in de legendarische rivier Eridanus (de huidige Po), waar hij word gevonden door de riviernimfen Lampetia en Phaetusa. Zij zijn dochters van de Helios en daarmee halfzussen van Phaeton. Zijn halfzussen, ook wel de heliaden genoemd, rouwen om hem en begraven hem ergens langs de Eridanus. De tranen van de nimfen druppelen neer en stollen tot barnsteen.

Een mooi, en zoals in veel griekse sagen, tragisch verhaal, maar waar haalden de Grieken en Romeinen eigenlijk hun barnsteen vandaan? De voornaamste vindplaats van barnsteen was en is het Oostzeegebied. Verscheidene karavaanswegen hebben enkele eeuwen voor Christus de vindplaatsen aan de Oostzee (Estland) en Noordzee (Denemarken) verbonden met de afnemers in het Middellandse Zeegebied via verschillende barnsteenroutes. Deze routes volgde net zoals andere handelsroutes de meest veilige weg van noord- naar zuid-europa. Het bijzondere is dat oude schrijvers de river de Eridanus ergens in het hoge noorden situeerden en dus in de buurt van de Oostzee. In de monding van deze rivier lagen volgens overlevering de Barnsteen-eilanden. Later werd deze rivier vereenzelvigd met de Po in Italië, omdat deze aan het eind van de Barnsteenroute naar griekenland lag. Zo werd een griekse sage een mooi handelsverhaal met een moraal.