Zeeprenten van Ernst Haeckel

Ernst Heinrich Philipp augustus Haeckel (1834 - 1919) was een vooraanstaande Duitse bioloog, natuurwetenschapper, filosoof, arts, professor in de vergelijkende anatomie en kunstenaar. Hij ontdekte duizenden nieuwe soorten, bracht een verfijning aan in de door Carl Linnaeus opgezette genealogische boom van alle levensvormen en bedacht daarnaast veel termen in de biologie, met inbegrip van veel gebruikte termen als Stam en ecologie. Naast zijn eigen werk bracht Haeckel het werk van Darwin in Duitsland onder de aandacht. In zijn werkzame leven behaalde Haeckel vele successen, maar enkele grote miskleumen bleven hem achtervolgen.

De prenten die van zijn werk gemaakt zijn zijn echter buitengewoon mooi. Zijn waterverfschilderingen en schetsen werden door Adolf Giltsch omgezet naar gravures zoals die hiernaast. In het boek "Kunstformen der Natur" werden van de ruim 1000 gravures er 100 hoogtepunten uitgekozen. Het boek laat de wereld vanuit Haeckels oogpunt zien. Alle platen hebben een hoge mate van symmetrie en een strakke ordening. Echt iets wat bij deze man paste. Deze stijl waarbij wetenschap en kunst elkaar versterkten was dermate uniek dat het verschillende Art Nouveau-pioniers beïnvloedde bij hun werk. Een concreet voorbeeld van een gebouw dat mede geïnspireerd door de prenten zijn vorm kreeg, is de beurs van Berlage. Ook de glasblazersfamilie Blaschka gebruikte de prenten voor hun bijzonder mooie glazen modellen. Naar het prentenkabinet van Haeckel

Suiseki

Een steen in je zak of een die lekker in de hand ligt is een groot goed. Daar denken ze over de hele wereld het zelfde over. In China hebben ze Suiseki, filosofenstenen.

Suiseiki zijn door de natuur gevormde, niet bewerkte objecten. Het verzamelen van filosofenstenen begon tijdens de Song dynastie (960-1279) toen Chinese geleerden de esthetische en spirituele kwaliteiten van deze stenen ontdekten. Andere bronnen hebben het over de Tangdynastie (618-907), maar dat doet voor het verhaal niet ter zake. Het blijft ; "Lang geleden in China..."

De steen (of het stuk hout) symboliseert een miniatuur universum en het uitkiezen van een Suiseki was een hoogst persoonlijke zaak. Natuurlijke aspecten als vorm, kleur, textuur en materiaal speelden daarbij een cruciale rol, maar ook de expressie van de Suiseki was belangrijk om het individuele karakter voor de bezitter te versterken. Ze hebben vaak iets herkenbaars in zich, maar door de veelvormigheid van de stenen kun je er telkens iets anders in ontdekken. Geleerden en dichters gebruikten de filosofenstenen in beslotenheid als bron voor meditatie, inspiratie, als richtsnoer en als bron voor verlichting. Opmerkelijk is de sokkel waarop een Suiseki wordt geplaatst. Meestal zijn het elegant bewerkte houten plateautjes (zoals hierboven) maar een plateau waarbij de steen wordt vastgehouden door een ingewikkelde, gepolijste wortelstructuur behoort ook tot de opties. In ieder geval vormen de sokkels een scherp contrast met de ruwe steen die erop staat. Het benadrukt de pure natuur van de steen. Het is natuurlijk maar wat je er in ziet, maar het laat mij in ieder geval met andere ogen naar mijn stenenverzameling kijken. Eigenlijk is iedereen met een fijne kei steenrijk. Het Kröller-Müller Museum in Otterlo bezit elf Filosofenstenen.

Boekbinding

De liefde voor boeken zit 'm vaak niet enkel in de inhoud. Ook "de verpakking" is belangrijk. Dat hadden ze in de middeleeuwen mischien wel beter door dan nu. De boeken werden toen voor de eeuwigheid gemaakt. Dat ze ook een fortuin kostten hielp daar natuurlijk aan mee. De boeken van nu zijn wellicht niet meer zo duur, maar ook niet zo duurzaam. Toch is de kennis van vroeger niet helemaal verdwenen. Er zijn nog steeds boekbinders. Mensen die de kunst van het maken van een boek nog verstaan.

Het visboek van Adriaen Coenen is welicht een goed voorbeeld. De oude kaft was door verschillende redenen verdwenen en moest vervangen worden. Aan de hand van de lijm- en naairesten aan de katerns heeft de restaurateur een reconstructie kunnen maken van de binding en de kaft. Het boek is nu weer een geheel dat geraadpleegd kan worden en belangrijker nog, het is weer beschermd tegen invloeden van buiten.

Boeken geven de bezitter uren verwondering, kennis, inspiratie en vertier. Het enige wat wij hoeven te doen is het koesteren van deze pagina's zodat ze een kleine eeuwigheid meegaan.

De restauratie van het visboek

Site van de Princeton University Library over oude boekbindmethoden.

Mousse au Chocolate

Hulde aan de onbekende kok die ons leven verrijkte met chocolademousse. Wie het was is in nevelen gehuld. Dat is raar, want de Fransen waar het recept waarschijnlijk ontwikkelt is zijn altijd erg trots op hun voortreffelijke kookkunsten. Vanaf de introductie in 1615 koken ze in Frankrijk met chocolade. Ook kende de Franse keuken toendertijd de mousse al, maar werd meer gebruikt in combinatie met hartige ingrediënten zoals ham en asperges. Wanneer de klik nu precies plaatsvond zullen we nooit weten. Zo rond 1880 duiken er pas recepten op van chocolademousse, let wel, met pure chocolade. Dat blijft zo tot in 1977 een kok met de naam Michael Fitoussi voor de viering van het tweejarig bestaan van "The Palace Restaurant" in New York een nieuwe chocolademousse maakt: Witte chocolademousse. Hier volgt een recept:

Ingrediënten

1 blaadje gelatine ~ 60 gram witte chocolade ~ 1 eetlepel heet water ~ 2 eierdooiers ~ 25 gram suiker ~ 2 eiwitten ~ liefde

Bereiden

Klop de eiwitten heel stijf. Klop de eierdooiers met de suiker tot een dikke witte crème. Hak de chocolade in stukjes. Leg de gelatine (ca 5 minuten) in koud water. Smelt de chocoladeblokjes, au bain marie, totdat er geen stukjes meer in zitten. Nu kan de gelatine uitgeknepen worden. Los de gelatine op in het hete water en roer dit door de gesmolten chocolade. Roer de chocoladesaus door de witte crème en laat deze afkoelen tot ze lauw is. Spatel dan de crème door de eiwitten. Finish het geheel met een snuifje liefde. Laat c.a. 2 uur opstijven in de koelkast.

Bestel maar alvast engeltjes met een zwakke blaas voor de nodige lofzang op deze luchtige tongstreler. Geniet, Bon appetit!

Gallen

Een insect prikt in een plantenstengel, blad of boom, legt eitjes en verdwijnt. De gestoken plant in kwestie spuugt de indringers niet uit. Dat is op zich al vreemd, maar wat nog vreemder is hetgeen de plant wel doet. Afhankelijk van het insect wordt er een kraamkamer rond het broedsel gebouwd. De gal. Een gal kan er uitzien als een rare verdikking in de stengel van een plant, maar ook als een pluizige bal zoals hiernaast.

Dat een plant "weet" wat er gebouwd moet worden en dat daarna dan ook nog doet is een mooi kunstje natuurlijke verleiding. Hoe zo'n klein insect dat doet is fasinerende denkstof. Ik wil dan ook niet weten dat chemische stofjes die lijken op de groeihormonen van de plant zelf (zoals Aminozuren, adenine, cytokininen, auxine- en gibberelline) hierbij van belang zijn. Dat vergalt een stukje van de mystiek. Laat mij wat dat bereft maar lekker in het verwonderings-stadium.

De tekening van een mosgal op een hondsroos is deel van een verzameling tekeningen die zijn gemaakt door Agnes Jongmans (2-9-1881 / 8-7-1958). Samen met Dr. W.M.I.Borst Pauwels (de man waarmee ze later trouwde) maakte ze in totaal 104 tekeningen van verschillende gallen. De tekeningen zijn gemaakt in de omgeving van onder andere Poelgeest, Noordwijk, Katwijk, Drunen, Bloemendaal, Wassenaar, Winterswijk, en Overveen in de jaren 1907 en 1908. Het zijn zeer mooie acurate tekeningen die gemaakt zijn om hun bruikbaarheid. Daardoor hebben ze niet het gelikte van een floraprent die je in een boek kan verwachten (zie ook Zweedse prenten) maar dat maakt ze voor mij niet minder. Ik hou er wel van als je kan zien dat iets gebruikt is.

De rest van de gallen vindt je hier

De tekeningen zijn in real life te bezichtigen in het Natuurmuseum in Nijmegen.

treehouses

Boomhut, Treehouse, Baumhaus. Drie woorden voor een plek waar je als kind kan dromen over andere werelden, zelfs al ben je al lang geen kind meer.

Ik ben op zoek gegaan naar die ultieme, geheime plek dicht bij de natuur, hoogverheven boven de anderen, waar dromen eerder regel dan uitzondering is. Hoe die plek er uit ziet maakt niet uit, alhoewel; voor de beleving is een mooie plek wel stimulerend. Naast het huis, speelt natuurlijk ook de boom en de plaats van het bouwsel een belangrijke rol.

Op internet zijn veel plaatjes van boomhutten te vinden. De een nog lelijker dan de andere. Gelukkig is er ook veel moois te vinden. Een paar jaar terug was er een bedrijf dat echt hele boomhuizen in stijl bouwde, maar die vond ik nu niet meer terug. Jammer, want mij staat nog steeds het door hen ontworpen boomhuis in Engels-victoriaanse stijl bij. Echt een plaatje. Maar ja, niets is voor eeuwig en bij de selectie die nu te vinden is zitten ook hele mooie bouwwerken (veel speels klassiek, maar ook heel modern), prachtige locaties en natuurlijk een heleboel magnifieke bomen. Het zijn stuk voor stuk bouwwerken voor kinderen en voor volwassenen met nog lekker veel kind in zich. Bij deze boomhutten krijgt de uitspraak "je kunt de boom in" ineens een positieve draai. Nu nog die dikke boom en de perfecte plek zoeken.

Droom hier weg bij de boomhutten.

Walmor Corrêa

Walmor Corrêa werd geboren in de stad Florianopolis (in Brazillië). Hij werd opgemerkt door een van zijn leraren die hem in contact bracht met de processen van de ontleding van dieren en de interne anatomie van dieren. Zijn precieze anatonomische tekeningen wekten veel lof en werden gaandeweg steeds kunstzinniger.

Hiernaast een afbeelding uit de zogenaamde "Atlas van de mythologische figuren in de wetenschap". De levensgrote prenten zijn wetenschappelijk van opzet, alsof het echte wezens zouden zijn. De wetenschappelijk getekende ingewanden, organen, spieren en botten met begeleidende teksten en een reeks detailuitwerkingen maken het geheel zeer overtuigend.

Naast de prenten heeft Walmor Corrêa ook muziekdozen gemaakt. Skeletten van vogels met subtiele poses creëren een gevoel van dans. Ik vind ze wonderschoon, poëtisch en breekbaar tegelijk. Zo omhuld met een glazen kooi verwijzen ze duidelijk naar oude verzamelkabinetten vol kunst en curiosa waar ik ook zo'n bewondering voor heb.

Walmor Corrêa schept met zijn kunst een wonderlijke wereld waar oude tijden lijken te herleven. Hij vermengd kunst, wetenschap en mythe en creëert daarmee een eigen en verontrustend herkenbare wereld.

De kunst van Walmor Corrêa is te bewonderen op: http://www.walmorcorrea.com.br/indexi.htm

Glazig

Ik houd van glas met bijzondere vormen, gecombineerd met een functie. Zoals deze glazen karaf welke gebaseerd is op een tak. Bloedvaten zouden trouwens ook goed kunnen. Laat de fantasie maar de vrije loop. De karaf is gemaakt door Etienne Meneau.

Daarnaast heb ik een zwak voor laboratoriumglas. Dat is vaak zo mooi gemaakt; het gebruiksglas heeft autentieke vormen en verbindingsmethoden zijn simpel en doeltreffend. Het maakt iets van de alchemist in mij wakker. Als het dan ook nog gecombineerd wordt met een dagelijkse gebruikfunctie en een organische vorm, zoals in onderstaande voorbeelden, dan kan het wat mij betreft zo op mijn verlanglijstje. Wat ik opmerkelijk vind is dat zowel Rosalie Bak als Katja Prins op hetzelfde idee zijn gekomen, maar beide de organen van glas een geheel eigen stijl weten te geven. Ik hoop dat ze bij anderen ook iets teweeg brengen en dat het niet enkel bij een glazige blik blijft.

Meer over de Aderkaraf: http://the-strange-decanter.blogspot.com/

Meer over Rosalie Bak: http://www.rosaliebak.nl/

Meer over Katja Prins: http://www.katjaprins.com/

Zweedse Flora

Carl Axel Magnus Lindman was een Zweedse botanist. Hij maakte in zijn werkzaame leven (1856-1928), meerdere boeken waaronder deze Flora met de naam "Bilder ur Nordens flora ". De vertaling van de titel is volgens mij zoiets als; "Beelden van de noorderlijke flora". De prenten zijn zeer gedetailleerd, met vaak ook nog doorsnedes van vruchten en zaaddozen. Echt kunststukjes op zich.

Het leuke aan deze flora is dat de Zweedse namen vaak grote gelijkenis vertonen met de Nederlandse. Zo wordt Beuk-Bok en Ridderspoor-Riddarsporre. De gebruikte afbeelding is (zoals je waarschijnlijk al gezien had) een Bosaarbei. En zoals het een echte Zweedse smulpaap beaamt noem je die geen aardbei maar Smultron!

Meer info over Carl Axel Magnus Lindman is te vinden op:

http://www2.nrm.se/fbo/hist/lindman/lindman.html.en

Meer van zijn werk is te vinden via:

http://picasaweb.google.nl/frumingelo/ZweedseVegetatiePrenten