knipkoningin

Daar heb je er weer een. Zo'n artiest die met simpele middelen (papier, mesje en schaar) bijzondere kunstwerkjes maakt. Haar naam is Elsa Mora en haar bijzondere knipkunst maakt haar de knipkonigin van Los Angeles en omstreken. Hier in Nederland zijn er ook meerdere zeer getallenteerde knipkoniginnen, zoals Geertje Aalders, die ook voor o.a. de Flow mooie knipwerken maakte.

Knipwerk is al erg oud. Zo werden er vroeger veel silouetten geknipt. Het fijnere werk werd zeer zeker op waarde geschat. Zo las ik ergens dat Keizer Leopold van Oostenrijk 4000,- gulden (dat is ongeveer  €1800,-) voor een fijn knipwerk van Johanna Koerten-Blok betaalde. Voor de 17e eeuw was dat een astronomisch bedrag (Rembrandt kreeg ongeveer de helft minder voor de Nachtwacht). Voorwaarde voor een hoge opbrengst was wel dat je een perfect werkstuk afleverde. Één misknipje en het was geen knip meer waard.

kaalfactor

Vroeg of laat gebeurt het.
Helaas treft Alopecia androgenetica, oftewel kaalheid, vele mensen. Vooral mannen hebben last van het fenomeen (vrouwen krijgen vaak eerst nog een snor). Boosdoener bij kaalheid is het hormoon dihydrotestosteron dat zich aan de haarzakjes hecht. Het stofje dat gevormd wordt uit het mannelijke hormoon testosteron zorgt er vervolgens voor dat het haarzakje waar de haar uit groeit z’n werk niet meer goed kan doen. Daardoor sterft de haar uiteindelijk af. Een normale haar gaat ongeveer 6 jaar mee en ieder haarzakje kan ongeveer twintig maal een haar aanmaken. Door dihydrotestosteron wordt dit twintig keer vier maanden. Dat scheelt dus niet bepaald één haar.

 

Omdat mensen graag dingen in hokjes stoppen en dingen met elkaar vergelijken is voor de verschillende fases van kaal worden een schaalverdeling bedacht: de Norwood-Hamiltonschaal. Met het scoresysteem van deze “kaal-schaal” kun je bepalen hoe erg het boven op het hoofd gesteld is. Als je in stadium I of II valt ben je nog niet kalende maar wellicht wel onderweg. Val je echter in stadium III (inhammen in richting achterhoofd die verder reiken dan de denkbeeldige verbindingslijn) dan is het verval naar stadium VII ingezet. Stadium VIII bestaat niet, maar daarbij ben je gewoon helemaal kaal. Kaalheid is vaak genetisch bepaald, dus ik ben zeer gezegend met een vader van boven de 80 met een mooie volle bos(wit) haar. Ik ben trouwens wel benieuwd of er ook een schaal bestaat voor de beharing op de vrouwelijke bovenlip. Zo niet dan claim ik bij deze alvast de frumingelo-schaal voor lipbeharing.

Ortholaan

Het lezen van dit verhaal kan je nekharen doen rijzen, maar wellicht (onbedoeld) ook je smaakpapillen prikkelen. Het hele gebeuren rond ortolanen is sowieso een excentriek gebeuren.

De ortolaan is beroemd vanwege zijn status als delicatesse. In vroegere tijden was het eten van deze vogel enkel voorbehouden aan Romeinse keizers en andere wereldleiders. De vogel wordt voornamelijk gewaardeerd om zijn delicate, sappig vette vlees, een lekkernij voor smulpapen.Veel vlees zit er overigens niet aan. De ortolaan weegt ongeveer 25 gram en is niet groter dan circa 15 centimeter.
De vangst van de ortolanen gebeurt tijdens de trek van augustus tot eind september, op kleine braaklandjes in de akkers en maïsvelden. Voor de vangst worden gevlochten vangnetjes van ijzerdraad gebruikt. De slagnetten met eronder graan staan op de grond. Lokvogels moeten de overvliegende ortolanen tot landen bewegen. Als een ortolaan onder het slagnet komt klapt deze naar beneden en wordt de vogel levend gevangen.
Om zoveel mogelijk ortolaan te kunnen eten worden ze eerst vet gemest in een verduisterde doos of kooi. De ortolaan is gewend in het schemer te foerageren en door het duister (soms nog met wat kaarslicht) blijven ze actief eten. Na enkele weken op witte gierst, druiven en vijgen hebben de ortolanen tot wel vier keer hun normale grootte bereikt. De techniek van het vetmesten is al erg oud en stamt hoogstwaarschijnlijk nog af van de decadente koks van het keizerlijke Rome.

De volgende stap is het doden van de ortolaan. Dat gaat op een andere manier als het doden van een kip. Met een steek van een stopnaald in het achterhoofd en een grote dosis van de sterke drank Armagnac wordt de vogel gedood. Daarna worden de veertjes van het lijf geplukt. Al het andere van de vogel blijft erin en aan zitten. Pootjes, snavel, botjes, organen, hartje, kraaloogjes; echt alles.
De bereiding van de vogel is eigenlijk heel simpel en kost niet meer dan een minuut of acht. Een oven wordt goed heet gestookt en de ortolaan wordt hierin geroosterd. Daarna wordt de vogel opgegeten volgens een uitgebreid en vaststaand ritueel. De ortolaan wordt opgediend op een ruim bord. Eerst moet de eter het hoofd bedekken met een gesteven traditioneel geborduurde linnen servet die zó gedrapeerd wordt dat bord en eter aan het zicht onttrokken worden. Het servet heeft meerdere doeleinden; het behoud en concentratie van de vrijkomende aroma’s, het onttrekken van het onsmakelijke gekauw en de bijbehorende rommel zoals gespat, betere concentratie op de exquise dis, het onttrekken van de illegale activiteit voor omstanders en als laatste het verbergen van de zondige vraatzucht van de gastronoom voor god. Het servet is dus een essentieel onderdeel.

Maar wat gebeurt er eigenlijk onder het servet? De ortolaan die uit de oven komt dient onmiddellijk te worden geserveerd. Het is de bedoeling dat de fijnproever de hete ortolaan in één keer helemaal in de mond te neemt. Enkel de kop moet uit de mond hangen. Deze wordt vervolgens afgebeten en terzijde geschoven. De onthoofde ortolaan blijft nu op de tong rusten totdat deze is afgekoeld. Dit dient te geschieden door snel door de mond in te ademen. Ondertussen lopen het vet en andere sappen vrijelijk bij de smulpaap in de keel naar binnen. Een smaaksensatie.
Wanneer de ortolaan voldoende is afgekoeld kan het langzame kauwen beginnen. Gedurende een kwartier wordt er met volle aandacht op de vogel gekauwd zonder grotere vaste onderdelen door te slikken. Hierbij schijnen de meest bijzondere smaken vrij te komen. Het vlees is blijkbaar sappig en vet, terwijl de ingewanden smeuïg zijn. De smaken worden omschreven als ware het eten van een ortolaan een uitgebreide wijnproeverij. Dat zal voor een deel ook wel komen door de vrijkomende Armagnac. Nadat de vogel geheel is uitgekauwd blijft er natuurlijk nog voldoende over dat zelfs na zolang kauwen niet klein te krijgen is. Dit wordt in het bord terug gespuugd. Daarmee is het eetritueel beëindigd.

Het vangen, vetmesten en eten van ortolanen is niet echt diervriendelijk te noemen*. Bovendien is dit exquise hapje illegaal. De ortolaan is namelijk een zeldzame vogel en daarom zwaar beschermd. Ondanks dat wordt de ortolaan nog steeds in sommige delen van Frankrijk gegeten. Daar wordt het eten van ortolanen nog bedekt met het servet der schaamte.


*Al moet ik daarbij opmerken dat het opfokken van vleeskippen inclusief de bijbehorende industriële slacht ook niet echt een pretje te noemen is.

Tesla

Waarom zou iedereen Edison kennen en Tesla niet? Eigenlijk heel vreemd als je je bedenkt hoeveel deze afwijkend denkende uitvinder ons allemaal gebracht heeft. Ik noem er een paar: wisselstroom, radio, het idee voor kosmische straling en draadloze telefonie. Waarom is die man, die toch ook wel een van de grootste ingenieurs en uitvinders aller tijden wordt genoemd, ons eigenlijk geheel onbekend? Het blijft voor mij een mysterie want het zijn niet de minste uitvindingen die hij deed en die nog iedere dag ons leven veraangenamen. Wellicht heeft het iets te maken met zijn opvattingen en levenshouding die hem niet door iedereen in dank werden afgenomen of het feit dat hij nogal failliet was toen hij stierf. We zullen het fijne er niet van weten. Hij blijft ondanks zijn prestaties voor altijd een beetje in de schaduw van zijn tijdgenoten (net zoals op de foto in het lijstje).

Bijzonder saillant detail is dat zijn nalatenschap in beslag werd genomen door de Amerikaanse overheid en tot geheim werd verheven. Er gaan dan ook geruchten dat Tesla in zijn experimenten gestuit was op electrische krachten waarmee je heel goed een superwapen kon ontwikkelen. Ik zou bijna zeggen waar rook is is vuur, maar dat zal Tesla waarschijnlijk ten stelligste ontkent hebben. Ik maak er dan ook maar van "Waar lading is komt welicht ook nog ooit ontlading".

Lees meer over deze bijzondere uitvinder.